عزت نفس
بدست Parvin Farjadi • 15 می 2012 • دسته: رنگارنگعزت نفس، عبارت است از احساس ارزشمند بودن .
این حس از مجموعۀ افكار، احساسات، عواطف و تجربیات ما در طول زندگی ناشی می شود.
می اندیشیم كه فردی با هوش یا كودن هستیم، احساس می كنیم كه شخصی منفور یا دوست داشتنی هستیم، مورد قبول و اطمینان هستیم یا خیر؟
خودرا دوست داریم یا نداریم؟
.
مجموعه این برداشت ها و ارزیابی ها و تجاربی كه از خویش داریم باعث می شود كه نسبت
به خود احساس خوشایند ارزشمند بودن، یا بر عكس احساس ناخوشایند بی كفایتی داشته باشیم .
همۀ افراد، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینۀ فرهنگی و جهت و نوع كاری كه در زندگی دارند،
نیازمند عزت نفس هستند. عزت نفس، برابر است با خودباوری خقیفی .
یعنی: خود راستین و حقیقی خویش را آن گونه كه خالص و پاک آفریده شده ایم،
بشناسیم، باور كنیم و برای خشنودی خودمان و دیگران تلاش نماییم .
عزت نفس واقعاً بر همه سطوح زندگی اثر می گذارد. درحقیقت، بررسی های گوناگون
حاكی از آن است كه چنانچه نیاز به عزت نفس ارضاء نشود، نیازهای گسترده تری نظیر
نیاز به آفریدن، پیشرفت، و یا درك و شناسایی استعدادهای بالقوه محدود می ماند.
به خاطر بیاوریم هنگامی كه كار نیکی را به بهترین نحو به پایان رسانده ایم چه احساس خوشی
به ما دست داده است. افرادی كه احساس خوبی نسبت به خود دارند،
معمولاً احساس خوبی نیز نسبت به زندگی خواهند داشت .
آنها می توانند با اطمینان به خود و اطرافیان ، با مشكلات و مسئولیت های زندگی مواجه شوند
و از عهده آنها برآیند.
وگر نه اعتماد به نفس اماره و پاکسازی نشده که عزت نفس نخواهد بود و سرانجامش
فساد و تباهی بیشتر است…
.
دربارۀ تزکیه یا پاکسازی نفس خداوند والا در قرآن کریم فرموده:
« سوگند به خورشید و روشنائی طالع شدنش، سوگند به ماه که پس از آن سر برآورد،
سوگند به روز آنگاه که آنرا روشن کند، سوگند به شب آنگاه که آنرا بپوشاند،
سوگند به آسمان و آنکه بر افراشتش، سوگند یه زمین و گستراننده اش،
سوگند به روح آدمی و آنکس که به اعتدال آنرا آفرید، و خیر و شرش را به او الهام کرد،
هرکس نفس خود را تزکیه کند رستگار خواهد شد، و آنکس که پلیدش دارد، از زیانکاران است.»
( ۰ ۱- ۱: ۱ ۹) بدرستی که خدا راستگوی والامقام است …
.
عزت نفس در حقیقت زمانی در ما بروز می کند که این تزکیه و پاکسازی را در وجود خود
تجربه کرده باشیم.
كسانى را مى بينى كه قبل از اينكه به قدرت برسند آزاد يخواه، عدالت طلب و مردمى اند،
ولى وقتى بقدرت ميرسند بتدريج همۀ كمالهاى پيشين خود را فراموش ميكنند.
اين بدين خاطر است كه اينان فاقد نيروى عرفانى و اشراقى بوده اند و لذا خود را درمعبد عشق
نپرورانده اند. “شريعتى” در کتاب”معبد درون” می نویسد:
وقتى به دنيا ميآيئم روح خدا درما تعبيه شده است. اين روح بلقوه است كه بايد فعاليّت پيداكند
و متأسفانه دربيشتر آدمها تا آخرعمرفعاليّت پيدا نميكند.
حال آنكه فلسفۀ تحقق كامل خلقت انسان در بيدار سازى همين روح است.
لذا بايد از وجود اين روح جاودانه ساز، به كرّ ات ياد كرد، تا به نسيان مطلق دچار نشود و انديشۀ
عرفانى را كه زيربناى عقلانيّت راستين است احياء نمود، تا اين دو بكمك هم، جهانى را بسازند
كه شايستۀ زيستن است.
.
امام على (ع) درمسند قدرت دركنار آرمانهاى انسانى و مردمى باقى ميماند، براى اينكه زين پيش
آن روح را چنان درخويش پرورش داده بود كه درهيچ شرايطى تن به ضد ارزش ندهد.
انسانى كه روح خدا را در وجودش کشف نموده، و با تزکیۀ نفس آن را پرورانده و بپاى آن زحمت كشيده باشد، درهيچ شرايطى تن به ذلت و خوارى و ضد ارزش نمى دهد، گوئى در بديها براى ورود به درونش قفل مى شود . وجدان بيدار شده ازهر نوع انحراف جلوگيرى ميكند.
.
ویژگی های شخصی كه عزت نفس بالا دارد :
1 – مستقل عمل می كند، در مورد مسائلی چون استفاده از : وقت، پول، حرفه، لباس و مانند این ها ، خود دست به تصمیم گیری و انتخاب می زند.
.
2- مسؤولیت پذیر است، سریع و با اطمینان عمل می كند. گاهی مسئولیت ِ كارهای روزانۀ خانه را
بر عهده می گیرد و حتی دنبال موقعیت های كاری جدید می رود و بدون آنكه از او خواسته شود،
به كمك دیگران می شتابد .
.
3 – هنگامی كه از پیشرفت هایش، تعریفی به میان می آید، با مسرّت تصدیق می كند،
و با شکر گزاری از این بابت احساس رضایتمندی می نماید.
.
4 – به چالش های جدید مشتاقانه رو می آورد، مشاغل نا آشنا، آموزش ها و فعالیت های
جدید، توجهش را جلب می كند، و با اطمینان و اتكاء به نیروهای درونی، با توکل بخدا بآنها می پردازد.
.
5- دامنه وسیعی از هیجانات و احساسات را نشان می دهد، می تواند قهقهه بزند، بخندد ،
فریاد بكشد و گریه كند . به گونه ای ناخود آگاه، محبتش را بروز می دهد و به طور كلی هیجانات
طبیعی خود را ابراز می كند بی آنكه از بروز آنها خجالت بكشد .
.
6 – ناكامی را به خوبی تحمل می كند، هنگام روبه رو شدن با ناكامی ها، می تواند واكنش های
گوناگونی نظیر: امید به آینده، دعا بدرگاه پروردگار، شكیبایی، خندیدن به خود کاذب، بلند حرف زدن و …
از خود نشان دهد و قادر است از آنچه كه موجب ناكامی اش شده، سخن بگوید.
.
7 – می تواند خود را محاكمه كند، با شجاعت تمام گاهی خود را به محكمه می كشاند،
و به نقایص و اشتباهات خود اقرار می نماید ، بی آنكه احساس ضعف نماید،
چرا كه می داند اقرار به خطا اولین گام در رفع خطاست و انكار خطا نتیجه ای ندارد جز تكرار دوبارۀ آن .
.
8 – احساس می كند می تواند دیگران را تحت تاثیر قرار دهد و از نفوذی كه بر افراد خانواده
و دوستان دارد، مطمئن است و می داند كه به خاطر شایستگی های باطنی می تواند دیگران را
تحت تاثیر قرار دهد .
.
بر عكس ِ آنها ، اشخاصی كه دارای اعتماد و عزت نفس پایین هستند ویژگی های زیر را دارند :
1 – قریحه های خود را دست كم می گیرند و مدام این جملات را درذهن خود تكرار می كنند:
نمی توانم این یا آن كار را انجام بدهم . نمی دانم چرا هیچ وقت نمی توانم فلان كار را یاد بگیرم ؟ و …
.
2 – احساس می كند دیگران ارزشی برای او قائل نیستند، در محبت و پشتیبانی خانواده و دوستانش
تردید دارد و یا احساس می كند كه آنها اصلاً به او علاقه ندارند و از او حمایت نمی كنند.
.
3 – احساس ناتوانی می كند، عدم اطمینان یا حتی احساس درماندگی بر بیشتر نگرش ها
و اعمالش سایه می افكند و با مسائل و مشكلات، یا ناسازگاری های روزگار قدرتمندانه مقابله نمی كند .
.
4 – به آسانی تحت تاثیر احساسات، خشم و تلقینات قرار می گیرد، او اغلب تحت نفوذ شخصیت ها
قرار دارد، و رفتارش غالباً متأثر از كسانی است كه اوقات خود را با آنها می گذراند.
.
5- دامنۀ محدودی از عواطف و احساسات را نشان می دهد، معمولاً فرد ِ فاقد ِ عزت ِ نفس،
از اینكه احساسات واقعی خود را نشان دهد شرم دارد، زیرا فكر می كند این احساسات ممكن است
برای دیگران مسخره به نظر آید و به طور مكرر رفتارهایی چون بی قیدی و خشونت را از خود بروز
می دهد.
.
6- از موقعیت های نگرانی زا می گریزد، در برابر فشارهای روانی به ویژه ترس، خشم یا شرایطی
كه موجب آشفتگی اش می شود، كم تحمل است . ترجیح می دهد از شرایط استرس زا بگریزد،
و به جای آنكه محكم با آن رو به رو شود ، به قولی فرار را بر قرار ترجیح می دهد.
.
7- بهانه جویی می كند و ناامید می شود، نازك نارنجی است .
نمی تواند انتقاد كند یا درخواست های غیر منتظره را بپذیرد، و برای انجام ندادن آنها ،
عذر و بهانه می آورد. اصلاً بهانه جویی و دلیل تراشی ، حرفۀ اوست.
با استفاده از سایت: www.tebyan.net/nutrition
.
سپاس خداوند حكيم را که آدمى را آزاد آفريده و گزينش خوبى ها و بدى ها را به اختيار او گذارد.
و به لطف او انسان مى تواند در جميع شئون زندگى پاكى و درستى را انتخاب كند،
و يا راه نادرستى و ناپاكى و انحراف را در پيش بگيرد.
پس حفظ عزت نفس يا تن دادن به ذلت و پستى از جمله امورى است كه در اختيار آدمی ست.
و بی شک ارزش و شخصيت هر فردى وابسته به روشى است كه اتخاذ نموده است.
اگر نفس خويش را از پستى بركنار نگه دارد ، به مقام رفيع انسانيت نائل خواهد شد، و مدارج كمال را
مى پيمايد و اگر عزت و حيثيت معنوى خود را از دست داد، به پستى و ذلت مى گرايد و راه سقوط را مى پيمايد.
.
انتخاب با ماست ……………..
.
.
